Taxonomie
Order: Siluriformes
Onderorder: Loricarioidei
Familie: Loricariidae
Onderfamilie: Hypostominae
Geslacht: Baryancistrus
Soort: Baryancistrus xanthellus, Rapp Py-Daniel, Zuanon, & Ribeiro de Oliveira, 2011
Beschrijving
Baryancistrus xanthellus, in de hobby ook bekend als Golden Nugget pleco, is een beschreven soort die is onderverdeeld in talloze L-nummers zoals L18, L81, L85, LDA60 en de L177. Ze komen bijna allemaal voor in de Rio Xingu in Brazilië. De reden voor de verschillende L-nummers is de verscheidenheid aan patronen en kleuren die B. xanthellus kan vertonen.
Het belangrijkste kenmerk van B. xanthellus is zijn krachtige, gedrongen bouw die hem een 'massief' uiterlijk geeft. Hij heeft opvallend kleine kieuwopeningen en special huidmembraan achter de laatste rugvinstraal. Daarnaast heeft hij meer dan 80 zeer kleine, dicht op elkaar geplaatste tandjes (premaxillaire tanden) op het voorste en meest prominente bot van de bovenkaak. Dit maakt dat hij een perfecte 'grazer' is voor algen.
Baryancistrus xanthellus verschilt van zijn soortgenoten door de aanwezigheid van een brede lichte band op de randen van de rug- en staartvin, en door de onbeplate buik (in tegenstelling tot gedeeltelijk of volledig beplaat bij B. demantoides, B. longipinnis en B. niveatus).
Onderscheidende kenmerken van de L177:
De L177 (vaak de "Iriri-variant" genoemd, naar zijn herkomst) onderscheid zich van de andere Golden Nugget varianten door twee, op kleur gebaseerde kenmerken; de stippen en de randen op de vinnen.
- - Het stippenpatroon: De oranje-gele vlekken op zijn lichaam en vinnen zijn doorgaans groter in diameter en lijken daardoor minder dicht of minder verspreid over het lichaam te liggen. Er zit meer zwart tussenruimte tussen de stippen.
- - De rand aan de vinnen: De gele of oranje rand op de vinnen van de L177 is opvallend breder en massiever, vooral bij jongen exemplaren. Deze brede zoom strekt zich vaak uit over de gehele buitenrand van de vinnen en kan bij volwassen exemplaren ook nog deels zichtbaar blijven.
Het wordt een vrij grote vis van ongeveer 25 tot 28 cm en heeft een vrij platte kop.
Verspreiding en leefgebied
Baryancistrus xanthellus komt alleen voor in de Braziliaanse deelstaat Pará, met name in het stroomgebied van de Rio Xingu en zijn zijrivieren. De Rio Xingu is een van de grootste en ecologisch meest unieke zijrivieren van de Amazone. L177 komt voornamelijk voor in de hoofdstroom van de Xingu zelf en in de Rio Irirí, de grote zijrivier op de linkeroever die uitmondt in de Xingu. De Irirí is, net als de Rio Xingu, een rivier met helder water. Het is een van de meest voorkomende pleco-soorten in de Xingu rivier.
De bedding van de Rio Xingu bestaat voornamelijk uit donker vulkanisch gesteente, grote rotsblokken en grind. Het is een warme en zuurstofrijke rivier met helder water en krachtige stromingen. De watertemperaturen zijn constant hoog, met temperaturen variëren van 29 °C tot meer dan 33 °C in de ondiepere gedeelten. Het water is er zacht en licht zuur.
L177 leeft hier tussen en onder rotsen in gebieden met sterke tot zeer sterke stromingen en stroomversnellingen. Jonge dieren worden vaak dichter bij de oevers aangetroffen waar minder stroming is.
Baryancistrus xanthellus deelt zijn leefgebied met een grote verscheidenheid aan andere Loricariidae, waaronder soorten als de Hypancistrus zebra L46, Scobinancistrus aureatus L14, Parancistrus nudiventris en andere Baryancistrus-soorten.
Dieet
Onderzoek met wilde exemplaren toont aan dat deze soort zich in het wild voornamelijk voedt met algen en biofilm wat op de rotsen groeit. Algen, met name de draadachtige soorten zoals Spirogyra, en diatomeeën. Af en toe werden bryozoën (mosdiertjes) en chironomiden larven (Dansmuggenlarven) gevonden.
Wanneer Baryancistrus-soorten echter worden geïmporteerd, zijn ze vaak ondervoed en/of hebben ze gezondheidsproblemen. Omdat ze een relatief hoog metabolisme hebben en in het wild constant grazen op biofilm, zijn ze bij import vaak uitgehongerd en hebben ze een ingevallen buik. Soms hebben ze ook een zwarte buik en dan is het, zo is mijn ervaring, vaak niet meer mogelijk om ze in deze kritieke toestand weer aan het eten te krijgen.
Deze pleco-soort heeft daarom vaak een langere quarantaineperiode nodig om te acclimatiseren. Daardoor zijn het, zeker in het begin, niet de gemakkelijkste vissen om te houden.
Wat voer ik mijn Baryancistrus xanthellus L177?
In het aquarium is het, vooral in het begin, belangrijk om ze meerdere maaltijden per dag aan te bieden met gevarieerd voer dat voornamelijk uit plantaardig materiaal bestaat.
Ik voer mijn B. xanthellus voornamelijk met EBO Spirulina pasta (wat ik op een steen smeer zodat ze op een natuurlijke manier kunnen grazen), EBO Spirulina soft granulaat en soms wissel ik dit af met EBO Veggie sticks. Als extra groente geef ik courgette, waar ze ook van kunnen grazen.
Zelfgemaakte recepten met gelatine, bestaande uit een mengsel van gepureerd visvoer, schaaldieren en groenten, blijken volgens sommige verzorgers ook goed te werken omdat de ingrediënten naar wens kunnen worden aangepast.
Aquarium
Minimaal 120 - 150 cm groot.
Het houden van deze soort thuis is niet altijd eenvoudig vanwege zijn vrij lastige voedingspatroon, vooral tijdens de eerste overwenningsfase. Het is daarom geen vis voor beginners.
Omdat Baryancistrus xanthellus vrij groot wordt, gedijt hij het best in een ruim aquarium met voldoende schuilplaatsen en eventueel andere vreedzame vissen. Er moeten voldoende legholen en/of schuilplaatsen in het aquarium aanwezig zijn.
Ze kunnen in een groep worden gehouden, maar houd er rekening mee dat volwassen mannetjes territoriaal kunnen zijn ten opzichte van elkaar en andere vissen.
Het aquarium kan worden ingericht met een zandbodem, gladde stenen, legholen en eventueel kienhout.
Deze pleco's zijn over het algemeen vrij schuw en houden niet van fel licht. Aan de andere kant kan fel licht de groei van algen en sporen in het aquarium veroorzaken, waar de vissen van zullen grazen.
Een goed filter is ook erg belangrijk, omdat deze vissen, zoals hierboven vermeld, van nature in warm, snelstromend water leven en daarom altijd schoon water nodig hebben om gezond te blijven. Bovendien hebben ze een snelle stofwisseling, waardoor het water sneller vuil wordt. Wekelijks water verversen is daarom essentieel.
Een goede oppervlaktestroming/waterbeweging of beluchting is ook essentieel, aangezien deze soort veel zuurstof nodig heeft.
Geslachtsverschil
Hoewel deze soort door veel mensen wordt gehouden, hebben maar weinigen hobbyisten thuis een volgroeid exemplaar. Dit komt waarschijnlijk doordat deze vis bijna altijd, voor 90% als zeer kleine exemplaren worden geïmporteerd en verkocht en ze ook relatief langzaam groeien.
Er zijn veel vragen over het geslacht van de L177 of andere aantallen B. xanthellus te vinden op het internet, maar vanwege het meestal nog kleine formaat kunnen ze niet echt worden beoordeeld op geslacht.
B. xanthellus maakt het er niet makkelijker op, aangezien bijna alle secundaire geslachtskenmerken bij mannen en vrouwen vrijwel hetzelfde zijn en bovendien sterk variëren van exemplaar tot exemplaar binnen hetzelfde geslacht.
Ik hoop dat met de volgende informatie en foto's enkele verschillen duidelijker te zien zijn en dat dit kan helpen bij het succesvol bepalen van het geslacht van uw B. xanthellus L177.
Hoe herkent u het geslacht van de Baryancistrus xanthellus L177 door ze van opzij te bekijken?
Als u de dieren van opzij bekijkt, is er niet veel verschil te zien. De vrouw heeft in dit geval een vollere gele rand op de staartvin, maar dit is een kenmerk dat specifiek is voor elk exemplaar en niet kan worden gebruikt voor geslachtsbepaling. Bij nadere beschouwing zou er gezegd kunnen worden dat de man een steilere en rechtere ruglijn heeft van het begin van de rugvin tot aan de staart. De rug van het vrouwtje lijkt licht gebogen.
Welke verschillen tussen de geslachten zijn zichtbaar aan het hoofd?
Kijkend naar de hoofden zien we een verschil in vorm. Op internet wordt vaak vermeld dat mannen plattere hoofden hebben, wat in dit geval precies het tegenovergestelde zou zijn. Van opzij gezien toont de man hier een korter, voller hoofd, terwijl de vrouw hem iets platter laat zien.
Welke verschillen tussen de geslachten zijn zichtbaar aan de snuit?
Als u beter naar de snuit kijkt, ziet u dat de man iets meer odontodes heeft.
Hoe kunt u het geslacht bepalen aan de hand van de kieuwen?
De odontodes op de kieuwen zijn bij beide geslachten dominant aanwezig. Bij de man zijn ze iets dikker met meer uitgesproken haken aan de uiteinden. Bij de vrouw lijken die odontodes rechter, maar nog steeds erg lang.
Hoe kunt u het geslacht bepalen aan de hand van de borstvinnen?
Hetzelfde geldt voor de odontodes op de borstvinnen. Bij beide geslachten zijn ze erg sterk aanwezig. De man lijkt iets dikkere borstvinnen te hebben, maar niet echt langer dan die van de vrouw. De harde straal van de borstvinnen is bij de man iets breder, vooral aan het begin.
Hoe bepaalt u het geslacht aan de hand van de lichaamsvorm van Baryancistrus (bovenaanzicht)?
Van bovenaf is te zien dat het mannetje een rechtere lichaamslijn heeft van zijn hoofd tot aan zijn staart (V-vorm). Het vrouwtje lijkt meer gebogen (U-vorm).
Welke geslachtsverschillen zijn zichtbaar aan het hoofd van bovenaf?
De hoofden van bovenaf laat zien dat de man een iets groter hoofd heeft. Tussen de ogen en de buitenste rand van de snuit lijkt er bij de man meer afstand te zijn.
Hoe kan ik het geslacht van de Baryancistrus xanthellus bepalen aan de hand van de papilla?
De gemakkelijkste manier om deze twee vissen uit elkaar te houden, is door naar de papil te kijken. In de meeste gevallen, waar secundaire kenmerken weinig over het geslacht lijken te zeggen, vertellen de primaire geslachtskenmerken meestal meer. Hier zien we een duidelijk verschil in de vorm van de papil. Meestal heeft de man hier een kleinere en smallere papil, terwijl de vrouw een grote en ronde papilla heeft. Bij nadere inspectie van de papilla is nog een kenmerk zichtbaar, misschien moet u inzoomen op de foto want dit vrouwtje laat er maar weinig zien, maar rond de papil zijn verschillende geelkleurige vlekken zichtbaar welke bij de man ontbreken.
Voortplanting en kweken
Kweken in gevangenschap heeft tot nu toe slechts een paar keer plaatsgevonden. Ze legen de eieren in legholen waarna de man voor de eieren en jongen zorgt.
Literatuur
Rapp Py-Daniel, L. H., Zuanon, J., & Ribeiro de Oliveira, R. (2011)
Two new ornamental loricariid catfishes of Baryancistrys from Rio Xingu drainage (Siluriformes: Hypostominae).
Neotropical Ichthyology, 9 (2): 241 - 252
